Πηγή: https://www.pasg.no/artikler/denmark-with-measures-against-parental-alienation
Η κυβέρνηση της Δανίας (Σοσιαλδημοκράτες, μετριοπαθείς και φιλελεύθερο κόμμα) έχει συνάψει συμφωνία με τα άλλα κόμματα του Folketing για την προώθηση των συμφερόντων και της ευημερίας των παιδιών, μεταξύ άλλων για την πρόληψη και την ταχεία καταστολή της διαταραχής σχέσεων γονέων – τέκνων και της γονικής αποξένωσης.
Η συμφωνία θα θέσει τις βάσεις για έναν επερχόμενο νόμο ρύθμισης σχέσεων γονέων – τέκνων που θα κατατεθεί στο εγγύς μέλλον. Ο νόμος αυτός θα περιέχει κυρώσεις, έτσι ώστε να μην είναι δυνατό να αποτραπεί η αμοιβαία επαφή μετά από ένα διαζύγιο. Το κείμενο της συμφωνίας αναφέρει: «Είναι ζωτικής σημασίας για τα μέρη να στραφούν όσο το δυνατόν νωρίτερα στη συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης της γονικής αποξένωσης, πράγμα που σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι υπάρχει ανάγκη να είναι αυστηρή η αντιμετώπιση της διατάραξης των σχέσεων γονέων – τέκνων». Η χρηματοδότηση διατίθεται για επαγγελματική ενημέρωση ψυχολόγων, οικογενειακών θεραπευτών και νομικών εμπειρογνωμόνων, ώστε να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τη γονική αποξένωση ως μορφή ενδοοικογενειακής βίας (Υπουργείο Υγείας, Στέγασης και Συνταξιοδότησης, 2023).
Η Νορβηγία χρησιμοποιεί νόμους και νομολογία από άλλες χώρες, ιδίως τη Δανία και τη Σουηδία, ως πηγή πληροφοριών και για να ρίξει φως στις δικές της νομικές διαφορές. Παρόλα αυτά, προκαλεί σύγχυση το γεγονός ότι αυτή η χώρα εξακολουθεί να εφαρμόζει ένα υπουργικό διάταγμα που δίνει εντολή στα δικαστικά όργανα να μην αποδέχονται ισχυρισμούς γονικής αποξένωσης σε νομικές οικογενειακές διαφορές σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία για την οικογένεια και τα παιδιά (Torsteinson et al., 2008). Περαιτέρω δε προβλήματα δημιουργεί το γεγονός ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα επηρεάζει τη νομική εμπειρογνωμοσύνη και την άσκηση εξουσίας που απαιτεί «κατάργηση της έννοιας της γονικής αποξένωσης» (Stokkebekk et al., 2023). Επιπλέον, η πλειοψηφία της «Επιτροπής Νόμου για τα Παιδιά» θεωρεί απαραίτητη την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων κατά της καταστρατήγησης της επικοινωνίας γονέων – τέκνων (NOU, 2020). Πιστεύουν οι νορβηγικές επαγγελματικές και νομικές αρχές ότι τα παιδιά της Νορβηγίας δεν βλάπτονται από αυτού του τύπου τη βία που στη γειτονική τους χώρα προσδιορίζεται ως επιβλαβής για την υγεία και την ευημερία των παιδιών;
Η ερώτηση είναι ρητορική, αλλά δείχνει ότι οι νορβηγικές αρχές είχαν για πάρα πολύ καιρό μια απλοϊκή και έμφυλη άποψη για τη βία στις οικογενειακές σχέσεις. Με αυτή τη προοπτική οι πατέρες είναι μόνο θύτες βίας και οι μητέρες είναι μόνο θύματα βίας. Τα παιδιά, οι υπηρεσίες οικογενειακής συμβουλευτικής και οι δικαστικές αρχές έχουν αναπτύξει πρακτικές που γίνονται αντιληπτές ως προκατειλημμένες και καταπιεστικές μεταξύ μιας αυξανόμενης μειοψηφίας ανδρών και πατέρων (Lien, 2017). Η πραγματικότητα είναι σύνθετη. Χρειαζόμαστε ετοιμότητα ενάντια σε όλα τα είδη βίας, όχι μόνο σε αυτά που στοχεύουν τις γυναίκες. Η γονική αποξένωση ασκείται τόσο από πατέρες όσο και από μητέρες. Το φαινόμενο συνδέεται με άλλες μορφές βίας: ψυχολογική βία, διαμάχες επιμέλειας, σωματική βία και ψευδείς κατηγορίες (Meland et al., 2023). Η βία κατά των παιδιών ασκείται και από τα δύο φύλα. Οι ισχυρισμοί ότι η γονική αποξένωση σε νομικό πλαίσιο χρησιμεύει ως πρόσχημα για την υπονόμευση του δικαιώματος των γυναικών να προστατεύουν τον εαυτό τους και τα παιδιά τους από τη βία έχουν πρόσφατα αποδομηθεί σε μια μεγάλη εμπειρική μελέτη που χρησιμοποιεί νομικά δεδομένα από τον Καναδά (Harman et al., 2023).
Οι Νορβηγοί ειδικοί πιστεύουν ότι παραμένει μετέωρη η χρήση του όρου «γονική αποξένωση». Θεωρούν ότι πρέπει να διατηρήσουμε μια σχεσιακή και συστημική προσέγγιση στις περιπτώσεις όπου τα παιδιά είναι απρόθυμα να επικοινωνήσουν με τον έναν γονέα (Stokkebekk et al., 2023). Έχει τεκμηριωθεί ότι η συστημική οικογενειακή θεραπεία χωρίς τη χρήση καταναγκαστικών μέτρων έχει αποτέλεσμα και βελτιώνει τη σχέση των παιδιών και με τους δύο γονείς (Toren et al., 2013). Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει ότι και οι δύο γονείς αποδέχονται και ολοκληρώνουν ένα αρκετά εντατικό πρόγραμμα θεραπείας για ένα ολόκληρο έτος. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι σε σχεδόν 40% των περιπτώσεων, ο ένας ή και οι δύο γονείς αρνήθηκαν να συμμετάσχουν σε αυτό το πρόγραμμα.
Πολλά προγράμματα γονικής επανένωσης απαιτούν δικαστική ανατροπή της κατοικίας ή/και προσωρινή διακοπή της σχέσης μεταξύ του παιδιού και του γονέα που αποξενώνει (Reay, 2015; Warshak, 2018). Αυτό φυσικά μπορεί να δημιουργήσει απόσταση από ένα παιδί που χάνει την επαφή με έναν προτιμώμενο γονέα, αλλά μια τέτοια αντίδραση περιγράφεται ως βραχύβια και το παιδί ανταποκρίνεται θετικά στη θεραπεία. Σε αυτά τα προγράμματα χρησιμοποιείται και συστημική οικογενειακή θεραπεία. Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να ισχυριστεί κανείς ότι τέτοια προγράμματα δεν είναι συμβατά με μια συστημική προσέγγιση στη θεραπεία.
Πρέπει να μπορούμε τι λέμε. Πρόκειται για την προστασία της υγείας και της ευημερίας των παιδιών διατηρώντας τις σχέσεις τους και με τους δύο γονείς τους ακόμη και μετά από χωρισμό. Όλες οι μορφές βίας κατά των παιδιών και των γονέων πρέπει να αναγνωρίζονται και να αντιμετωπίζονται από τις υπηρεσίες οικογενειακής και παιδικής μέριμνας, από τη νομοθεσία για την ευημερία παιδιών, ακόμα και από το ποινικό δίκαιο.