Μία εξαιρετικά σημαντική απόφαση εξέδωσε το Ζ΄ Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου (498/2025), ασκώντας την αρμοδιότητά του βάσει του άρθρου 483 παρ. 3 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Το Δικαστήριο προχώρησε στην αναίρεση του υπ’ αριθμ. 703/2024 βουλεύματος του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών, το οποίο είχε απαλλάξει κατηγορουμένους για απόπειρα απάτης ενώπιον δικαστηρίου, κρίνοντας ότι δεν υπήρχε στοιχειοθέτηση του αδικήματος στο συγκεκριμένο στάδιο της διαδικασίας.
Η απόφαση του Αρείου Πάγου, που εκδόθηκε κατόπιν αίτησης Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, αποτελεί νομολογιακό ορόσημο, καθώς ερμηνεύει αυστηρά το ζήτημα της αρχής εκτελέσεως της απάτης όταν αυτή εκδηλώνεται μέσω ψευδών δικογράφων και αποδεικτικών μέσων. Όπως εξηγεί ο δικηγόρος Πέτρος Πανταζής, «η επίκληση ψευδών αποδεικτικών μέσων στην Νέα Τακτική Διαδικασία του Πρωτοδικείου Αθηνών, με την κατάθεση των προτάσεων κατ’ άρθρο 237 ΚΠολΔ και πριν τον ορισμό του Δικαστή που θα εκδικάσει την αγωγή, θεμελιώνει αρχή εκτελέσεως του αδικήματος της απάτης στο Δικαστήριο, αφού έχει ξεκινήσει τμήμα της αντικειμενικής υπόστασης εν απόπειρα».
Η υπόθεση αφορά κατηγορουμένους που, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, υπέβαλαν ψευδείς ισχυρισμούς και παραπλανητικά έγγραφα στο πλαίσιο αστικής δίκης, κατά την κατάθεση των προτάσεων βάσει του άρθρου 237 Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών είχε κρίνει πως, εφόσον δεν είχε ακόμα επιληφθεί Δικαστής της υπόθεσης, δεν υπήρχε “αρχή εκτέλεσης” της απόπειρας απάτης – οδηγώντας σε απαλλαγή των κατηγορουμένων.
Ωστόσο, ο Άρειος Πάγος είχε διαφορετική άποψη. Σύμφωνα με το σκεπτικό του Ανώτατου Δικαστηρίου, η επίκληση ψευδών αποδεικτικών μέσων και η προβολή ψευδών ισχυρισμών σε δικόγραφο προτάσεων θεμελιώνει αντικειμενικά την αρχή εκτελέσεως της απόπειρας απάτης, ακόμη κι αν δεν έχει ακόμη οριστεί ο δικαστής που θα εκδικάσει την υπόθεση ή δεν έχει προσδιοριστεί η ημερομηνία συζήτησης.
Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών είχε προηγουμένως ταχθεί υπέρ της άποψης της Ανακρίτριας, που υποστήριζε ότι η εν λόγω πράξη δεν συνιστά απάτη εν απόπειρα, καθώς βρισκόταν σε πρώιμο στάδιο. Ωστόσο, ο Άρειος Πάγος αποδομεί ρητά αυτή την κρίση, υποστηρίζοντας ότι η έναρξη της δικονομικής διαδικασίας με χρήση ψευδών στοιχείων προς παραπλάνηση του Δικαστηρίου συνιστά στοιχείο αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος, με βάση τα άρθρα 42 και 386 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα. Το Ανώτατο Δικαστήριο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ότι η προσπάθεια παραπλάνησης του φυσικού δικαστή έχει ήδη τεθεί σε κίνηση από τη στιγμή της κατάθεσης τέτοιων προτάσεων, ανεξαρτήτως της χρονικής φάσης εκδίκασης. Επομένως, η υποβολή ψευδών ισχυρισμών και η υποστήριξή τους με κατασκευασμένα ή αναληθή έγγραφα, μπορεί να επισύρει ποινικές συνέπειες. Η υπόθεση θα επανεξεταστεί από το ίδιο Δικαστικό Συμβούλιο, το οποίο θα συγκροτηθεί με διαφορετική σύνθεση, προκειμένου να αποφανθεί εκ νέου για την παραπομπή ή μη των κατηγορουμένων.
Η απόφαση 498/2025 αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην πρακτική των πολιτικών δικών, καθώς επιβεβαιώνει ότι το ποινικό δίκαιο επεμβαίνει προληπτικά όταν γίνεται προσπάθεια κατάχρησης της αστικής δίκης με σκοπό την παραπλάνηση των δικαστικών αρχών. Παράλληλα, με τη συγκεκριμένη απόφαση ο Άρειος Πάγος στέλνει σαφές μήνυμα ότι η δικηγορική δεοντολογία δεν είναι αυτοσκοπός· καλύπτεται πλέον από τον ποινικό κώδικα, καθώς και ότι τυχόν κατάχρηση μέσω ψευδών στοιχείων, για σκοπούς αντιδικίας ή περιουσιακά οφέλη, δεν πρόκειται να περάσει απαρατήρητη. Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, η συγκεκριμένη απόφαση ενισχύει την προστασία της απονομής δικαιοσύνης από δολιότητες και καταχρηστικές πρακτικές, ιδίως σε περιβάλλον αυξημένης ποινικοποίησης της διαδικαστικής συμπεριφοράς των διαδίκων. Παράλληλα, η νομολογιακή αυτή θέση μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για ανάλογες περιπτώσεις, αλλά και να αναδείξει την ανάγκη για προσεκτικότερη στάθμιση των συνταγματικών εγγυήσεων υπέρ του κατηγορουμένου έναντι της ανάγκης προστασίας του κύρους της Δικαιοσύνης.