«Γκουέρνικα» της παιδική ψυχής.
Ελλάδα 2021. Ένας χρόνος αγωνίας. Ένας χρόνος ελπίδας. Συνεπιμέλεια. Παρακαλώ αναμείνατε…. Όλοι…. Γονείς, ανιόντες και πρωτίστως παιδιά…
Σε αυτή την Ελλάδα το παιδί αν βρεθεί σε περιβάλλον όπου οι γονείς του αποφάσισαν ως ενήλικες να διακόψουν την συμβίωση τους καθίσταται ορφανό. Χάνει τον πατέρα του. Μπορεί όχι το πρόσωπο αλλά την ουσία του.
Ένα παιδί στην Ελλάδα του 2021 όταν οι γονείς του διακόψουν τη συμβίωση τους γίνεται μάρτυρας ενός πολέμου. Ενός πολέμου που στα ματιά του φαίνεται σαν τον πίνακα του Πικάσο «Γκουέρνικα».
Όλα είναι θέμα προσωπικότητας και επιπέδου γονέων θα πει κανείς. Είναι όμως έτσι; Για να δούμε τη διαδικασία.
Η διάσπαση μιας σχέσης, έστω τον πρώτο καιρό, φέρνει τριβές, πίκρες, απογοήτευση. Ο χρόνος είναι γιατρός και με τον καιρό η κάθε πλευρά προχωράει στη ζωή και αφήνει τις κακές στιγμές πίσω. Μπορεί ο χρόνος να γιατρέψει όμως μια σχέση που διασπάται μέσω ενός δικαστηρίου; Μπορεί ο χρόνος να σταθεί αρωγός σε μια σύγκρουση που τροφοδοτείται συνεχώς από τρίτους (οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον, δικαστικά στερεότυπα, επαγγελματικά συμφέροντα δικηγόρων); Η ιστορία δυστυχώς δείχνει πως όχι.
Η διάσπαση της σχέσης με ένα παιδί στο προσκήνιο γίνεται ένα αέναο πεδίο αντιπαράθεσης. Το παιδί, ως άλλος θεατής (ουχί θαυμαστής) της Γκουέρνικα, παρακολουθεί τα δύο βασικά στοιχεία της προσωπικότητας του, του είναι του, τους γονείς του, να εμπλέκονται σε ένα ατέρμονο πόλεμο διεκδίκησης. Διεκδίκησης χρόνου και χρήματος. Αποδομούνται δυο απόλυτα ουσιαστικές προσωπικότητες της ζωής του. Ο πόλεμος αυτός δεν έχει κανόνες, δεν έχει ήθος, δεν έχει όρια.
Φωνές από όλες τις μεριές έρχονται να σπιλώσουν τις δύο σημαντικότερες προσωπικότητες της ζωής του. Παππούδες, γιαγιάδες, θείες, αδέρφια και φίλοι του μητρικού κύκλου πολεμούν λεκτικά και δικαστικά. Αντιστοίχως ανιόντες του πατρικού κύκλου μιλούν για μια μητέρα που θέλει να του στερήσει τον μπαμπά. Ο κύκλος αυτός δε σταματά. Χτίζεται, γιγαντώνεται στο αθώο μυαλό ενός παιδιού. Αδυνατεί να βρει την ουσία της αντιπαράθεσης, γιατί στη δική του κατανόηση αγαπάει και χρειάζεται αμφότερους τους γονείς του. Δεν μπορεί και δεν θέλει να ξεχωρίσει. Δεν καταλαβαίνει την έννοια του χρήματος.
Μπαίνει σε καθεστώς αποκλειστικής επιμέλειας από τον ένα γονέα. Ο άλλος γονέας χάνει την ιδιότητα του καθώς πλέον δεν συμμετέχει στην ανατροφή του – δε συμβάλει στη προσωπικότητα του. Γίνεται επισκέπτης. Ο γονέας που έχει την αποκλειστική επιμέλεια κάθε δυο χρόνια προτάσσοντας της ανάγκες του παιδιού (πολλές φορές πλασματικές) διεκδικεί δικαστικά οικονομικές αξιώσεις. Ο γονέας «δικαιούχος» της επικοινωνίας παλεύει δικαστικά να προσθέσει χρόνο με το παιδί του – ίσως κάποιες ώρες, ίσως κάποιες μέρες. Όσο ο ένας διεκδικεί χρόνο, τόσο ο άλλος πεισμώνει φοβούμενος ότι θα απωλέσει εισοδήματα. Αναγκάζονται να εκμηδενίσουν τη προσωπικότητα του ετέρου γονέα τόσο δικαστικά όσο και πρακτικά. Ο γονέας προσβεβλημένος, υποτιμημένος προσπαθεί να δείξει στο παιδί του, ότι όσο και αν τον αποκόπτουν οι δικαστικές αποφάσεις είναι εκεί για το παιδί του. Και η «Γκουέρνικα» συνεχίζεται μέχρι το παιδί να ενηλικιωθεί.
Η αγωνία, ο πόνος, η ανασφάλεια που εμπνέεται από τη «Γκουέρνικα» όμως δεν αποδίδει τα βέλτιστα συναισθήματα στο παιδί. Οφείλουμε ως κοινωνία, ως ενεργά μέλη της πολιτείας, να διασφαλίσουμε ότι τα παιδία δεν θα εισπράττουν τέτοιες συμπεριφορές, τέτοια συναισθήματα. Οφείλουμε να διασφαλίσουμε την ηρεμία στη ψυχή του, να καλλιεργήσουμε τον σεβασμό, την ισότητα, τον ανθρωπισμό στη κουλτούρα του. Όταν λοιπόν οι γονείς αδυνατούν να βρουν τις ισορροπίες, καλείται η σύγχρονη κοινωνία και πολιτεία, να τις φέρει. Καλείται να θεσπίσει την συνεπιμέλεια ως κανόνα μετά τη διάσπαση της συμβίωσης των γονέων του. Οφείλει να θέσει δύο πολίτες ως ισότιμους γονείς σε ένα τραπέζι επικοινωνίας και συνεργασίας επι του ουσιαστικού συμφέροντος του παιδιού τους, διασφαλίζοντας για αμφοτέρους κοινή αφετηρία δυνατοτήτων και υποχρεώσεων. Οφείλει να διασφαλίσει ότι τα παιδία δεν θα βιώνουν την αγωνία που επιθυμούσε τόσο επιτυχημένα να αποδώσει στον πίνακα του ο Πικάσο. Ο χρόνος είναι τώρα και ο τόπος είναι εδώ….