ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ
Α3′ Πολιτικό Τμήμα
Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές : Χρήστο Κατσιάνη, Προεδρεύοντα Αρεοπαγίτη – Εισηγητή, Στέφανο – Σπυρίδωνα Πανταζόπουλο, Κορνηλία Πανούτσου, Χρυσούλα Πλατιά και Παναγιώτη Λυμπερόπουλο, Αρεοπαγίτες.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του, στις 11 Μαρτίου 2024
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
… Στην προκειμένη περίπτωση, με την προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο δέχθηκε, κατά το ενδιαφέρον την αναιρετική διαδικασία μέρος, τα ακόλουθα :
“… Οι διάδικοι τέλεσαν μεταξύ τους νόμιμο θρησκευτικό γάμο, στο Νέο Ψυχικό Αττικής στις 30-6-2018 και από τον γάμο τους αυτό απέκτησαν ένα άρρεν τέκνο, που γεννήθηκε στις 22-4-2019 και είναι αβάπτιστο ακόμη. Η έγγαμη συμβίωση των διαδίκων δεν εξελίχθηκε ομαλά και διασπάστηκε οριστικά στις 6-11-2019 με την αποχώρηση του εναγομένου (και ήδη αναιρεσείοντος) από την οικογενειακή στέγη, ήδη δε έχει εκδοθεί, κατόπιν αντίθετων αγωγών διαζυγίου, η υπ’ αριθμ. 3961/2021 οριστική απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών με την οποία απαγγέλθηκε η λύση του γάμου τους, χωρίς όμως, όπως εκατέρωθεν δεν αμφισβητείται, να έχει καταστεί αμετάκλητη. Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι το άρρεν τέκνο των διαδίκων, μετά τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων και ενώ οι σχέσεις τους ήταν πολύ τεταμένες, παρέμεινε μαζί με τη μητέρα του (και ήδη αναιρεσίβλητη) στην οικία της τελευταίας, που αποτέλεσε την οικογενειακή στέγη, στη Νέα Ιωνία Αττικής, επί της οδού …, όπου εξακολουθεί να κατοικεί μέχρι σήμερα και στην οποία (μητέρα του) δυνάμει της υπ’ αριθμ. 1325/2020 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων) ανατέθηκε προσωρινά η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του. Καθ’ όλο το ανωτέρω χρονικό διάστημα η ενάγουσα-εναγομένη επέδειξε και συνεχίζει να επιδεικνύει αμέριστη αγάπη και στοργή για το τέκνο της και ενδιαφέρον για την ικανοποίηση των αναγκών του, καθώς και ικανότητα για τη σωστή ανατροφή του και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, παρέχοντας σ’ αυτό ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον με υποστήριξη και φροντίδα, τόσο από την ίδια, όσο και από τους γονείς της. Ενόψει των ανωτέρω, γενόμενων δεκτών ως αποδειχθέντων πραγματικών περιστατικών, το Δικαστήριο, με αποκλειστικό γνώμονα το αληθινό συμφέρον του ως άνω ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, όπως το καθορίζουν οι βιοτικές και ψυχικές ανάγκες του, καθώς και η πολύ μικρή ηλικία του … και με σκοπό την αποτροπή δημιουργίας αισθημάτων ανασφάλειας και αβεβαιότητας σε αυτό που θα είχαν αρνητικό αντίκτυπο για το πρόσωπό του, κρίνει ότι δεν πρέπει να επέλθει μεταβολή ως προς την άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του, την οποία πρέπει να συνεχίσει να ασκεί, ως προς όλες τις εκφάνσεις που συνθέτουν αυτή, αποκλειστικά η ενάγουσα – εναγομένη. Επιπροσθέτως, πρέπει να σημειωθεί ότι επειδή οι σχέσεις των διαδίκων παραμένουν τεταμένες κρίνεται μη ενδεδειγμένη η λύση – αίτημα που επικουρικά διατύπωσε ο ενάγων – εναγόμενος με την αγωγή του αναφορικά με τη ρύθμιση της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, ήτοι να ανατεθεί η άσκησή της όσον αφορά τους επιμέρους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης και στους δύο γονείς από κοινού, αφού η ρύθμιση αυτή προϋποθέτει πνεύμα σύμπνοιας και καλόπιστης συνεργασίας μεταξύ των δύο γονέων που δεν υφίσταται στην προκειμένη περίπτωση. Επομένως, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο, με την εκκαλούμενη απόφασή του, δέχθηκε ως ουσιαστικά βάσιμο, το πρώτο επικουρικό αίτημα της από 28-4-2021 αγωγής του ενάγοντος περί ανάθεσης της επιμέλειας ως προς τους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων και στους δύο γονείς από κοινού, έσφαλε ως προς εφαρμογή του νόμου και ως προς την εκτίμηση των αποδείξεων και πρέπει ο σχετικός λόγος της υπό στοιχεία (Β) έφεσης να γίνει δεκτός ως ουσιαστικά βάσιμος. Περαιτέρω, ο ενάγων πατέρας, που δε διαμένει με το ανήλικο τέκνο του, πρέπει και δικαιούται να απολαμβάνει του αυστηρώς προσωποπαγούς και ανταποκρινόμενου στη φυσική ανάγκη αμοιβαίας στοργής και αγάπης, δικαιώματος επικοινωνίας με το τέκνο του, λαμβάνοντας υπόψη και το ότι … οι ιατρικές και ψυχολογικές επιστημονικές έρευνες, ενώ τονίζουν τη σαφή βιοκοινωνική υπεροχή της μητέρας κατά τα πρώτα έτη της ζωής του τέκνου, υπογραμμίζουν εξίσου τον ρόλο του πατέρα στην πληρέστερη διαμόρφωση των διαπροσωπικών σχέσεων αυτού (τέκνου). Και στην προκειμένη περίπτωση για την ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων είναι αναγκαία η παρουσία και των δύο γονέων στη ζωή του και δεν είναι προς το συμφέρον του η αποξένωσή του από τον πατέρα του, αφού δεν υφίσταται κάποιος κίνδυνος για τη συναισθηματική ισορροπία και την ψυχική υγεία αυτού. Επιπλέον, ο ενάγων δείχνει την επιθυμία του να επικοινωνεί με το ανήλικο τέκνο του και να αναπτύξει ψυχικό και συναισθηματικό δεσμό μαζί του, έχει δε τη διάθεση και τη δυνατότητα να το φροντίζει και να το περιποιείται κατά τον χρόνο επικοινωνίας του με αυτό. Σημειώνεται ότι ως προς το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας του ενάγοντος, η εναγομένη δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα της προσωπικής του επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο τους, αλλά αντιτίθεται στη διανυκτέρευση του τέκνου εκτός της οικίας της μέχρι αυτό να γίνει έξι (6) ετών, ζητώντας η επικοινωνία του αντιδίκου της και πατέρα με το τέκνο του να γίνεται εντός της οικίας της και πάντα με την παρουσία της, ενώ τα αιτήματα αυτά επανέφερε με σχετικό λόγο της έφεσής της, με τον οποίο προβάλλει αντίρρηση και για τη χρονική διάρκεια και συχνότητα της επικοινωνίας του τέκνου με τον πατέρα του, όπως αυτή καθορίστηκε με την εκκαλούμενη απόφαση. Κατ’ αρχάς πρέπει να αναφερθεί ότι αμφότεροι οι διάδικοι, των οποίων οι σχέσεις είναι εξαιρετικά τεταμένες, δεν πρέπει να καθιστούν το τέκνο τους αποδέκτη των προβλημάτων τους, ούτε να το αναμειγνύουν στις προσωπικές τους έριδες, αλλά οφείλουν να το διαπαιδαγωγούν κατά τρόπο, ώστε να τρέφει αισθήματα σεβασμού και αγάπης και προς τους δύο γονείς του, μετά των οποίων συνδέεται με άρρηκτο δεσμό. Υπό τα δεδομένα αυτά, για να αναπτυχθεί, διατηρηθεί και ενισχυθεί ο ψυχικός δεσμός του ως άνω ανηλίκου τέκνου με τον πατέρα του, να καλλιεργηθούν μεταξύ τους αισθήματα στοργής και αγάπης, να διατηρηθεί ο συγγενικός δεσμός και να μην αποξενωθεί ο πατέρας του ανηλίκου από αυτό, πρέπει να ρυθμιστεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας του με το τέκνο του με τον τρόπο που κρίνεται από το Δικαστήριο τούτο ως ο πλέον πρόσφορος για το συμφέρον του ανηλίκου. Εξάλλου, δεν αποδείχθηκε ότι από την επικοινωνία του ενάγοντος με το ανήλικο τέκνο του θα υπάρξει κάποιος κίνδυνος για τη συναισθηματική ισορροπία και την ψυχική υγεία του ανηλίκου, αλλά, αντιθέτως, η προσωπική επικοινωνία του πατέρα με το ανήλικο θα συντελέσει, όπως προαναφέρθηκε, στην ομαλή ψυχοσωματική ανάπτυξη αυτού και στην ανάδειξη της προσωπικότητάς του, καθόσον έχει ανάγκη της παρουσίας και των δύο γονέων στη ζωή του, ανεξαρτήτως των όποιων διαφορών έχουν αυτοί μεταξύ τους, ώστε να εξασφαλιστεί η ισόρροπη και υγιής ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη την πολύ μικρή ηλικία του τέκνου (είναι ήδη τριών ετών και ενός μηνός περίπου) και την ανάγκη σταθερότητας, συνέχειας και ενότητας στις συνθήκες ανάπτυξής του καθώς και την εξασφάλιση του αισθήματος ασφάλειάς του, αλλά και την ανάγκη σταδιακής προσαρμογής αυτού στο περιβάλλον του πατέρα του, κρίνει ότι ο ενάγων πρέπει να ασκεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας του με το ανήλικο τέκνο του, που διαμένει με τη μητέρα του … και που ενδείκνυται από τη στάθμιση των εκατέρωθεν συμφερόντων, και ιδίως του συμφέροντος του ανηλίκου, ως εξής : α) τρεις φορές την εβδομάδα (συγκεκριμένα τις ημέρες Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή) επικοινωνία του ενάγοντος με το ως άνω τέκνο του μέσω διαδικτυακής εφαρμογής (όπως π.χ. skype, viber) από φορητό υπολογιστή μεταξύ των ωρών 19.30 έως 20.00, διάρκειας (10) δέκα συνεχόμενων λεπτών, ώστε αυτός να έχει οπτική επαφή με το τέκνο, ενώ τις λοιπές καθημερινές ημέρες της εβδομάδας (ήτοι Τρίτη και Πέμπτη) τηλεφωνική επικοινωνία του ενάγοντος με την εναγομένη ή ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων μεταξύ τους από ώρα 19.30 έως 20.00, προκειμένου αυτός να ενημερώνεται για την κατάσταση της υγείας του τέκνου, β) κάθε πρώτο και τρίτο Σαββατοκύριακο εκάστου μηνός, επικοινωνία του ενάγοντος με το τέκνο του, εκτός της οικίας της εναγομένης, από ώρα 10.00 του Σαββάτου έως ώρα 17.00 της Κυριακής (στην ανωτέρω περίπτωση η επικοινωνία θα αργεί κατά την περίοδο των εορτών και την περίοδο των θερινών διακοπών του ανηλίκου με τη μητέρα του και εφόσον συμπίπτουν με τις ως άνω ημέρες, καθόσον η επικοινωνία του ενάγοντος κατά την περίοδο αυτή καθορίζεται ως κατωτέρω), γ) κατά τις εορτές του Πάσχα, επικοινωνία του ενάγοντος με το τέκνο του, για μεν τα έτη που λήγουν σε ζυγό αριθμό από ώρα 10.00 ης Μεγάλης Τετάρτης έως ώρα 18.00 της Τρίτης της Διακαινησίμου, για δε τα έτη που λήγουν σε μονό αριθμό από ώρα 10.00 της Δευτέρας της Διακαινησίμου έως ώρα 18:00 της Κυριακής του Θωμά, δ) κατά τις εορτές των Χριστουγέννων – Νέου Έτους, για μεν τα έτη που λήγουν σε ζυγό αριθμό από ώρα 10.00 της παραμονής των Χριστουγέννων έως ώρα 18.00 της 30ης Δεκεμβρίου, για δε τα έτη που λήγουν σε μονό αριθμό από ώρα 10.00 της παραμονής του Νέου Έτους έως ώρα 18.00 της 6ης Ιανουάριου και ε) κατά τη διάρκεια του θέρους, για μεν τα έτη που λήγουν σε ζυγό αριθμό από ώρα 10.00 της 6ης Ιουλίου έως ώρα 19.00 της 16ης Ιουλίου, για δε τα έτη που λήγουν σε μονό αριθμό από ώρα 10.00 της 6ης Αυγούστου έως ώρα 19:00 της 16ης Αυγούστου. Ο ενάγων θα παραλαμβάνει προσωπικά το ανήλικο τέκνο του από την οικία της εναγομένης κατά την καθορισμένη ώρα και ο ίδιος θα το επιστρέφει σε αυτήν κατά τη λήξη του χρόνου εκάστης επικοινωνίας. Επομένως, το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο ρύθμισε διαφορετικά το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας του ενάγοντος με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων, έσφαλε εν μέρει στην κρίση του, σχετικά με τον τρόπο καθώς και την χρονική διάρκεια και συχνότητα της επικοινωνίας του με αυτό, όπως βάσιμα υποστηρίζει η εναγομένη με σχετικό λόγο της έφεσής της. … “
… Περαιτέρω με το πρώτο σκέλος του πρώτου λόγου της αίτησης αναίρεσης, που αναφέρεται στο κεφάλαιο της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης περί της ρύθμισης της άσκησης της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, ζητείται να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 559 αριθμ. 1 ΚΠολΔ, καθόσον αποδίδεται σ’ αυτήν η αιτίαση ότι, κατ’ εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 1511 παρ.1, 1513 παρ.1 εδ.α’, 1514 και 1519 ΑΚ, ως αντικαταστάθηκαν και ισχύουν, μετά τη δημοσίευση του Ν.4800/2021, σε συνδυασμό και με το άρθρο 18 εδ. α’του ίδιου ως άνω Ν.4800/2021, απορρίφθηκε η αγωγή του ενάγοντος και ήδη αναιρεσείοντος, ως προς το πρώτο επικουρικό αίτημά της περί συνεπιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων ως προς τους επιμέρους τομείς της υ γ ε ί α ς και της ε κ π α ί δ ε υ σ η ς αυτού. Ειδικότερα, επειδή, αφενός, αγνόησε παντελώς τις ισχύουσες ήδη ρυθμίσεις των προεκτεθεισών νομικών διατάξεων, οι οποίες εισάγουν τον κανόνα της εξακολούθησης της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας σε όλες της τις εκφάνσεις, ήτοι συμπεριλαμβανομένης της επιμέλειας, και σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της συμβίωσης των γονέων (άρθρ.1513 ΑΚ), και μόνο αν συντρέχουν συγκεκριμένοι λόγοι (άρθρ. 1514 ΑΚ), παρέχεται η δυνατότητα ρύθμισης του τρόπου άσκησης της γονικής μέριμνας από το Δικαστήριο, κατά παρέκκλιση από το ex lege σύστημα της από κοινού άσκησης της γονικής μέριμνας και μετά το διαζύγιο ή τη διάσταση, αφετέρου επειδή από τη διάταξη του άρθρου 1514 παρ.2 ΑΚ προκύπτει ότι δεν αρκεί απλώς η διαφωνία των γονέων για να απονείμει ο δικαστής την αποκλειστική επιμέλεια στον ένα γονέα.
Πράγματι, σύμφωνα και με τις προεκτεθείσες στην αρχή νομικές σκέψεις, για την έξοδο από τον κανόνα της από κοινού άσκησης και την ανάθεση της αποκλειστικής επιμέλειας στον ένα γονέα δεν αρκεί πλέον να θεωρηθεί ότι ο ένας εκ των δύο γονέων είναι η “καλύτερη λύση” για το παιδί ή τα παιδιά, αλλά προϋποτίθενται σ υ γ κ ε κ ρ ι μ ε ν ε ς (αρνητικές – ε ξ α ι ρ ε τ ι κ έ ς) περιστάσεις. Με την έννοια αυτή, η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, σύμφωνα με το νέο δίκαιο είναι υ π ο χ ρ ε ω τ ι κ ή, αφού ισχύει εκ του ν ό μ ο υ και ανεξάρτητα από το εάν τη θέλουν οι γονείς, μη αρκούσης απλώς της διαφωνίας τους για τη ρύθμισή της από το Δικαστήριο, όπως, παρά τον νόμο δέχεται η αναιρεσιβαλλόμενη. Πιο συγκεκριμένα, αν δεν συντρέξει σ π ο υ δ α ί ο ς λόγος, που εγκυμονεί κ ι ν δ ύ ν ο υ ς για το παιδί (περίπτωση κ α κ ο π ο ι η τ ι κ ο ύ, ψυχικά δ ι α τ α ρ α γ μ έ ν ο υ ή παντελώς α δ ι ά φ ο ρ ο υ γονέα) ή αν δεν συντρέξει πραγματική αδυναμία άσκησης της συνεπιμέλειας από τον ένα γονέα, λ.χ. λόγω της μόνιμης μ ε τ ε γ κ α τ ά σ τ α σ η ς του παιδιού σε άλλη πόλη ή χώρα, δ ε ν νοείται ανάθεση της α π ο κ λ ε ι σ τ ι κ ή ς επιμέλειας στον άλλο γονέα ή έστω κ α τ α ν ο μ ή της επιμέλειας, που μόνο κατ’ ε π ί φ α σ η θα επέτρεπε την ουσιαστική σ υ μ μ ε τ ο χ ή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του παιδιού, διότι, διαφορετικά, ο δικαστής θα υ π ε ρ έ β α ι ν ε τα ακραία ό ρ ι α της διακριτικής του ευχέρειας και θα ερμήνευε ή και θα εφάρμοζε ε σ φ α λ μ έ ν α το άρθρο 1514 Α.Κ. (Α.Π. 78/2023).
Εξάλλου η κρίση της αναιρεσιβαλλόμενης [ενν. εφετειακής απόφασης] για την ολική ανάθεση της επιμέλειας στην αναιρεσίβλητη, με αναφορά απλώς στις τεταμένες σχέσεις των αντιδίκων γονέων, είναι αντίθετη και στο άρθρο 1513 ΑΚ, όπως ίσχυε π ρ ο του Ν.4800/2021, σε συνδυασμό με το άρθρο 1511 ΑΚ, για το συμφέρον του τέκνου. Και τούτο διότι οι περιστάσεις που δέχθηκε (απλώς και μόνο τεταμένες σχέσεις των γονέων) δεν αρκούν ούτε υπό το προ του Ν. 4800/2021 δίκαιο και δη κατά το προϊσχύον άρθρο 1513 ΑΚ για τη συνολική ανάθεση της επιμέλειας στον ένα μόνο γονέα, αφού έτσι ουδόλως εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου, το οποίο είναι έ ρ μ α ι ο των αποφάσεων του ενός γονέα, χωρίς να μπορεί να δεχθεί τις επιδράσεις και τη θετική συμβολή του άλλου στα ζητήματα που το αφορούν και δη στα θεμελιώδη ζητήματα της υγείας και της εκπαίδευσής του. Το συμφέρον του τέκνου συνιστά, άλλωστε, όπως προεκτέθηκε, αόριστη νομική έννοια με αξιολογικό περιεχόμενο, το οποίο εξειδικεύεται μεν από το δικαστήριο της ουσίας, η κρίση αυτού, όμως, ως προς το αν, ενόψει των περιστάσεων που δέχθηκε, για την ύπαρξη των οποίων κρίνει ανέλεγκτα, εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου, υπόκειται στον αναιρετικό έ λ ε γ χ ο, όπως άλλωστε και η τυχόν παράβαση των διδαγμάτων της κοινής πείρας κατά την υπαγωγή των κρίσιμων περιστάσεων στον κανόνα για την εξυπηρέτηση του συμφέροντος του τέκνου. Ακόμη, δηλαδή, και αν δεν είχε τροποποιηθεί το σύστημα του νόμου για τα υπό κρίση ζητήματα της άσκησης της επιμέλειας μετά τη διακοπή της συμβίωσης και το διαζύγιο, η κρίση της αναιρεσιβαλλόμενης θα ήταν αναιρετέα, αφού θεώρησε ότι οι τεταμένες σχέσεις του αναιρεσείοντος με την αναιρεσίβλητη είναι επαρκής λόγος, ώστε να μην ασκείται καθόλου επιμέλεια από τον πατέρα, ούτε καν στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, παρότι αυτό ουδόλως εξυπηρετεί το συμφέρον του, αφού η σύμπραξη των γονέων και η συνεργασία τους, εν γένει αλλά πολύ περισσότερο στους τομείς αυτούς, μόνο επωφελής μπορεί να είναι για το τέκνο, με εξαίρεση μόνο περιπτώσεις παντελώς αδιάφορων ή κακοποιητικών γονέων. Άλλωστε, για την επίλυση τυχόν ad hoc διαφωνιών στο πλαίσιο άσκησης της συνεπιμέλειας, είτε εν γένει είτε σε επιμέρους τομείς, υπάρχει το άρθρο 1512 ΑΚ, δηλαδή οι γονείς μπορούν να αποταθούν στο Δικαστήριο. Επομένως, σε κάθε περίπτωση, απλώς η διαπίστωση έντασης μεταξύ των γονέων δεν είναι λόγος για τον πλήρη αποκλεισμό του ενός από την επιμέλεια και το σφάλμα της αναιρεσιβαλλόμενης, στοιχειοθετεί αναιρετικό λόγο εκ του άρθρου 559 αριθ. 1 Κ.Πολ.Δ..
Τέλος, και η μη αναφορά της αναιρεσιβαλλόμενης (ενν. εφετειακής απόφασης) στον κανόνα της Α.Κ. 1519 παρ. 1, που εισήχθη με τον Ν. 4800/2021 και είναι αναγκαστικού δικαίου, αποτελεί μια περαιτέρω πλημμέλειά της εκ του άρθρου 559 αριθ. 1 Κ.Πολ.Δ.. Και τούτο διότι στην προεκτεθείσα διάταξη του άρθρου 1519 παρ. 1 Α.Κ., προβλέπεται ότι όταν η επιμέλεια ασκείται από τον έναν γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, για το θρήσκευμα, για ζητήματα της υ γ ε ί α ς του, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα ε κ π α ί δ ε υ σ η ς που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται από τους δύο γονείς από κοινού. Υφίσταται δηλαδή ειδικά για τα ζητήματα αυτά υποχρεωτική συναπόφαση, ακόμη και όταν την επιμέλεια κατά τα λοιπά ασκεί ο ένας. Επομένως η προσβαλλόμενη απόφαση εμμένοντας στην αποκλειστική ανάθεση της επιμέλειας στην αναιρεσίβλητη, αφαιρώντας από τον αναιρεσείοντα τη σ υ ν α π ό φ α σ η (συνεπιμέλεια) στα ζητήματα της υγείας και εκπαίδευσης του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, που είχε δεχθεί το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, και μάλιστα προβαίνοντας στην εν λόγω ρύθμιση, χωρίς οποιαδήποτε διάκριση – αναφορά σε επιφύλαξη υπέρ της Α.Κ. 1519 παρ. 1, που ορίζει σαφώς ότι, πάντως, για ζητήματα της υγείας του ως άνω τέκνου των διαδίκων, εκτός από τα επείγοντα και τα εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται υποχρεωτικά από τους δύο γονείς από κοινού, π α ρ α β ί α σ ε και την προαναφερθείσα διάταξη με την εσφαλμένη ερμηνεία και τη μη εφαρμογή της. Με βάση τα προεκτεθέντα, έτσι που έκρινε το Εφετείο, παραβίασε, με εσφαλμένη ερμηνεία και τη μη εφαρμογή τους, τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 1511 παρ.1, 1513 παρ.1 εδ. α’, 1514 και 1519 Α.Κ., όπως αντικαταστάθηκαν και ισχύουν, μετά τη δημοσίευση του Ν. 4800/2021, σε συνδυασμό και με το άρθρο 18 εδ. α’ του ίδιου ως άνω Ν. 4800/2021, οι οποίες ήταν εφαρμοστέες και έπρεπε να εφαρμόσει, καθόσον εσφαλμένα δεν υπήγαγε τα ανελέγκτως δεχόμενα πραγματικά περιστατικά σ’ αυτές. …
Ακολούθως, με το πρώτο σκέλος του δεύτερου λόγου της αίτησης αναίρεσης, που αναφέρεται στο κεφάλαιο της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης σχετικά με τη ρύθμισης της άσκησης του δικαιώματος της προσωπικής επικοινωνίας του αναιρεσείοντος με το ανήλικο τέκνο των διαδίκων, ζητείται να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη απόφαση σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 559 αριθμ. 1 Κ.Πολ.Δ., καθόσον αποδίδεται σ’ αυτήν η αιτίαση ότι, κατ’ εσφαλμένη ερμηνεία και μη ορθή εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 1520 ΑΚ, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, μετά τη δημοσίευση του Ν.4800/2021, με το άρθρο 13 αυτού σε συνδυασμό και με το άρθρο 18 εδ. α’ του ίδιου εν λόγω Ν.4800/2021, περιορίσθηκε ο χρόνος της προσωπικής ε π ι κ ο ι ν ω ν ί α ς του, με φυσική παρουσία, με το ανήλικο τέκνο του σε χρόνο πολύ μικρότερο ακόμη και του τεκμαιρόμενου 1 / 3 του συνολικού χρόνου, χωρίς την επίκληση οποιουδήποτε προς τούτο λόγου, βάσει του συμφέροντος ή των συνθηκών διαβίωσης του ανηλίκου.
Και ο λόγος, όμως, αυτός αναίρεσης είναι β ά σ ι μ ο ς, αφού ο χρόνος, στον οποίο όρισε η αναιρεσιβαλλόμενη να επικοινωνεί ο αναιρεσείων με φυσική παρουσία με το τέκνο του υ π ο λ ε ί π ε τ α ι σαφώς του τ ε κ μ η ρ ί ο υ του 1 / 3 του συνολικού χρόνου. Και τούτο, διότι κατά τις προεκτεθείσες παραδοχές της προσβαλλομένης απόφασης, ορίζεται επικοινωνία δια ζώσης (με φυσική παρουσία) μόνο : “…κάθε πρώτο και τρίτο Σαββατοκύριακο εκάστου μηνός, επικοινωνία του ενάγοντος με το τέκνο του, εκτός της οικίας της εναγομένης, από ώρα 10.00 του Σαββάτου έως ώρα 17.00 της Κυριακής, … κατά τις εορτές του Πάσχα, για μεν τα έτη που λήγουν σε ζυγό αριθμό από ώρα 10.00 της Μεγάλης Τετάρτης έως ώρα 18.00 της Τρίτης της Διακαινησίμου, για δε τα έτη που λήγουν σε μονό αριθμό από ώρα 10.00 της Δευτέρας της Διακαινησίμου έως ώρα 18:00 της Κυριακής του Θωμά … κατά τις εορτές των Χριστουγέννων – Νέου Έτους, για μεν τα έτη που λήγουν σε ζυγό αριθμό από ώρα 10.00 της παραμονής των Χριστουγέννων έως ώρα 18.00 της 30ης Δεκεμβρίου, για δε τα έτη που λήγουν σε μονό αριθμό από ώρα 10.00 της παραμονής του Νέου Έτους έως ώρα 18.00 της 6ης Ιανουάριου και … κατά τη διάρκεια του θέρους, για μεν τα έτη που λήγουν σε ζυγό αριθμό από ώρα 10.00 της 6ης Ιουλίου έως ώρα 19.00 της 16ης Ιουλίου, για δε τα έτη που λήγουν σε μονό αριθμό από ώρα 10.00 της 6ης Αυγούστου έως ώρα 19:00 της 16ης Αυγούστου …”, ενώ, σημειώνεται ότι η επικοινωνία του αναιρεσείοντος με το τέκνο του κατά τη διάρκεια της εβδομάδας ορίζεται να γίνεται χωρίς τη φυσική του παρουσία και δη κατά τις παραδοχές της αναιρεσιβαλλόμενης “… τρεις φορές την εβδομάδα και συγκεκριμένα τις ημέρες Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή, επικοινωνία μέσω διαδικτυακής εφαρμογής (όπως π.χ. skype, viber) από φορητό υπολογιστή μεταξύ των ωρών 19.30 έως 20.00, διάρκειας (10) δέκα συνεχόμενων λεπτών, ώστε ο ενάγων να έχει οπτική επαφή με το τέκνο, ενώ τις λοιπές καθημερινές ημέρες της εβδομάδας, ήτοι Τρίτη και Πέμπτη, τηλεφωνική επικοινωνία του ενάγοντος με την εναγομένη ή ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων μεταξύ των (διαδίκων) από ώρα 19.30 έως 20.00, προκειμένου αυτός να ενημερώνεται από την εναγομένη για την κατάσταση της υγείας του τέκνου του…”.
Επομένως, με βάση και τις προεκτεθείσες στη αρχή νομικές σκέψεις, έτσι που έκρινε το Εφετείο, παραβίασε, με ε σ φ α λ μ έ ν η ερμηνεία και τη μη εφαρμογή της, και την ουσιαστικού δικαίου διάταξη του άρθρου 1520 Α.Κ., όπως αντικαταστάθηκε και ισχύει, μετά τη δημοσίευση του Ν.4800/2021, με το άρθρο 13 αυτού και σε συνδυασμό και με το άρθρο 18 εδ. α’ του ίδιου ως άνω Ν.4800/2021, η οποία ήταν εφαρμοστέα και έπρεπε να εφαρμόσει, καθόσον εσφαλμένα δεν υπήγαγε τα ανελέγκτως δεχόμενα πραγματικά περιστατικά σ’ αυτή. Συνεπώς, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο υπέπεσε στην πλημμέλεια της παραβίασης κανόνος ουσιαστικού δικαίου, και ο προβαλλόμενος σχετικός δεύτερος λόγος αναίρεσης, κατά το πρώτο σκέλος του, από τον αριθμό 1 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός, παρελκούσης της έρευνας του δεύτερου σκέλους του ίδιου λόγου αναίρεσης εκ του αριθμού 19 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., για έλλειψη νόμιμης βάσης, λόγω ανεπαρκών αιτιολογιών, του τρίτου σκέλους αυτού εκ του αριθμού 1 εδ. β’ του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., για παράβαση των διδαγμάτων της κοινής πείρας, καθώς και του τέταρτου σκέλους αυτού εκ του αριθμού 8 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ., για μη λήψη υπόψη πράγματος που προτάθηκε και έχει ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, ως αλυσιτελών, αφού, τυχόν παραδοχή τους, θα οδηγούσε στο ίδιο αποτέλεσμα, με τον προαναφερθέντα, που έγινε δεκτός, και, έτσι, αυτοί καλύπτονται από την αναιρετική του εμβέλεια.
Κατ’ ακολουθία των προεκτεθέντων πρέπει, κατά παραδοχή του πρώτου σκέλους των πρώτου και δεύτερου λόγων της αίτησης αναίρεσης, να γίνει δεκτή η αίτηση και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη υπ’ αριθμ. 3252/2023 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, και δη κατά το μέρος αυτής, που αφορά τα κεφάλαια, αφενός της ρύθμισης της άσκησης της επιμέλειας του ανηλίκου τέκνου των διαδίκων, και, αφετέρου της ρύθμισης της άσκησης του δικαιώματος προσωπικής επικοινωνίας του αναιρεσείοντος με το ανήλικο τέκνο του. Να παραπεμφθεί δε η υπόθεση, κατά το ανωτέρω μέρος της, προς περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, συντιθέμενο, όμως, από δικαστή άλλο, από εκείνο που εξέδωσε την αναιρούμενη απόφαση (άρθρο 580 παρ.3 εδ. β’ Κ.Πολ.Δ.). …
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΑΝΑΙΡΕΙ την 3252/2023 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, μόνο κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό της παρούσας απόφασης μέρος της.
ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ την υπόθεση, κατά το ανωτέρω αναιρούμενο μέρος, για περαιτέρω εκδίκαση στο ίδιο Δικαστήριο, συντιθέμενο από άλλο δικαστή, πλην αυτού, που εξέδωσε την αναιρούμενη απόφαση. …
ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 8 Ιουλίου 2024.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 9 Αυγούστου 2024.