Α. Η ανοχή στην προσκόλληση στην πράξη Πηγή: https://synepimelianews.gr/?p=506 2025/05/11
Η ανοχή στη προσκόλληση (Attachment Tolerance) αναφέρεται στη συναισθηματική ικανότητα ενός γονέα ή ενός παιδιού να διαχειριστεί την εγγύτητα, την εξάρτηση ή τον χωρισμό στη σχέση τους.
Μπορεί να εκδηλώνεται ως :
- Μειωμένη ανοχή στη συναισθηματική εγγύτητα
- Ορισμένοι γονείς ή ορισμένα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται με την υπερβολική συναισθηματική οικειότητα, ενώ άλλοι μπορεί να τη λαχταρούν.
- Ένας γονιός με χαμηλή ανοχή στην προσκόλληση μπορεί να παυσει να λειτουργεί όταν το παιδί του είναι πολύ εξαρτημένο συναισθηματικά.
- Μειωμένη ανοχή στον αποχωρισμό
- Αντικατοπτρίζει πόσο καλά ένας γονέας ή ένα παιδί αντιμετωπίζει το γεγονός ότι βρίσκονται μακριά (π.χ. σχολείο, εργασία ή αυξανόμενη ανεξαρτησία).
- Ένα παιδί με χαμηλή ανοχή στον αποχωρισμό μπορεί να βιώνει έντονο άγχος όταν βρίσκεται μακριά από τον γονέα (π.χ. άγχος αποχωρισμού).
- Ένας γονέας με χαμηλή ανοχή μπορεί να γίνει υπερβολικά ελεγκτικός ή αγχώδης όταν το παιδί προσπαθεί να ανεξαρτητοποιηθεί.
- Επίδραση του στυλ προσκόλλησης
Συνδέεται στενά με τη θεωρία της προσκόλλησης που εκδηλώνεται συνήθως ως :
Ασφαλής: Υψηλή ανοχή – μπορεί να διαχειριστεί άνετα την εγγύτητα και την απόσταση.
Αγχώδης: Μπορεί να αποζητά την εγγύτητα αλλά να φοβάται την απόρριψη.
Αποφευκτική: Μπορεί να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά και να δυσκολεύεται με την οικειότητα.
Αποδιοργανωμένη: Συγκεχυμένες ή φοβισμένες αντιδράσεις, που συχνά οφείλονται σε τραύμα ή σε παροχή φροντίδας χωρίς συνέπεια.
Για παράδειγμα, μια μητέρα μπορεί να έχει χαμηλή ανοχή στο δέσιμο, αν νιώθει συναισθηματική ασφυξία όταν το παιδί της αναζητά υπερβολική στοργή ή εξάρτηση. Από την άλλη πλευρά, ένα παιδί μπορεί να έχει υψηλή ανοχή στην προσκόλληση και να ευδοκιμεί με τακτική συναισθηματική υποστήριξη και εγγύτητα.
Ειδικότερα για τα Δικαστήρια:
Σε δίκες σχετικά με την ανατροφή παιδιών, τα οικογενειακά τμήματα των δικαστηρίων θα έπρεπε να αξιολογούν την προσκόλληση μεταξύ γονέα και παιδιού – ακόμη και αν δεν χρησιμοποιούν ρητά τον όρο «ανοχή προσκόλλησης».
Τι έχει σημασία για το δικαστήριο:
- Η ποιότητα του δεσμού η οποία είναι ένας παράγοντας για τον καθορισμό του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού.
- Τα δικαστήρια μπορούν να εξετάσουν:
– Τον δεσμό του παιδιού με κάθε γονέα
– Την ικανότητα κάθε γονέα να παρέχει συναισθηματική ασφάλεια
– Το άγχος αποχωρισμού, τη συναισθηματική δυσφορία ή τα σημάδια τραύματος
- Η έκθεση επαγγελματιών ψυχικής υγείας (π.χ. ψυχολόγων) μπορεί να αφορά τον τρόπο με τον οποίο ένα παιδί διαχειρίζεται το δέσιμο και τον αποχωρισμό. Ουσιαστικά περιγράφει την «ανοχή στη προσκόλληση»
Πρακτικά παραδείγματα:
- Εάν ένα παιδί στενοχωριέται σοβαρά κατά τη διάρκεια των εναλλαγών ή αρνείται να πάει με τον έναν γονέα, τα δικαστήρια μπορεί να ερευνήσουν για :
– Πιθανή Γονική αποξένωση
– Πιθανή συναισθηματική κακοποίηση
– Πιθανή διαταραχή προσκόλλησης
- Τα δικαστήρια μπορούν να διατάξουν ανάλογη θεραπεία ή να προσαρμόσουν την ανατροφή του παιδιού ώστε να διατηρηθεί / να αποκατασταθεί ο δεσμός γονέα-παιδιού και να καταπολεμηθεί η αποξένωση.
Συμπέρασμα:
(α) όταν ο γονιός δεν είναι σε θέση να προστατεύσει το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, δηλαδή την ενεργό παρουσία των δύο γονέων στην ανατροφή του,
(β) όταν το παιδί, συνεπεία των ενεργειών κάποιου από τους γονείς, εμφανίζει άρνηση επαφής για κάποιο γονέα,
Ο αξιολογητής οφείλει να απευθύνει την έκθεση του στο Δικαστήριο. Αυτό θα εξετάσει τυχόν λόγους παρέκκλισης από τον κανόνα της κοινής άσκησης της γονικής μέριμνας. Δηλαδή θα αφαιρέσει ο δικαστής τη γονική μέριμνα από τον γονέα που δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.
Επιμύθιο:
Δε μιλάμε για Γονική Αποξένωση, για Παράβαση Δικαστικής Απόφασης, για Ψυχολογική Βία …. Την εξηγούμε. Την μετράμε. Ακόμα και με εξειδσικευμένα ψυχομετρικά τεστ.
Όταν ακούμε το “δεν θέλει το παιδί” ή “δεν μπορώ να το αναγκάσω”, ξέρουμε: Κανείς και ποτέ δεν έσκυψε πάνω από το πρόβλημα.
Β. Η Ανοχή στην Προσκόλληση – Ψυχολογική Θεμελίωση και Εφαρμογή στο Πλαίσιο της Οικογένειας Πηγή: https://synepimelianews.gr/?p=479 24/04/2025
Περίληψη
Η ανοχή στην προσκόλληση (attachment tolerance) αποτελεί μια περιγραφική, αν και μη θεσμοθετημένη, έννοια που αναφέρεται στην ικανότητα ατόμων – κυρίως παιδιών και γονέων – να ρυθμίζουν και να αντέχουν τη συναισθηματική εγγύτητα, την εξάρτηση και τον αποχωρισμό στο πλαίσιο των σχέσεων προσκόλλησης. Η έννοια αυτή εδράζεται θεωρητικά στη θεωρία της προσκόλλησης των Bowlby και Ainsworth και εμφανίζει σημαντικές εφαρμογές στην αναπτυξιακή ψυχολογία, τη γονεϊκή πρακτική και το οικογενειακό δίκαιο.
- Εισαγωγή στην Έννοια
Η ανοχή στην προσκόλληση περιγράφει τη συναισθηματική ικανότητα ενός ατόμου να ανταποκρίνεται στις δυναμικές της εγγύτητας και του αποχωρισμού μέσα σε μια σχέση προσκόλλησης. Δεν συνιστά διαγνωστική κατηγορία, ωστόσο παρέχει ένα χρήσιμο εργαλείο αξιολόγησης της συναισθηματικής διαθεσιμότητας και ρύθμισης σε σχέσεις φροντίδας (Siegel & Hartzell, 2013).
- Θεωρητικό Πλαίσιο
Η θεωρία της προσκόλλησης (attachment theory), όπως διαμορφώθηκε από τον John Bowlby (1969/1982) και τη Mary Ainsworth (1978), παρέχει το βασικό υπόβαθρο για την κατανόηση της ανοχής στην προσκόλληση. Τα βασικά στυλ προσκόλλησης – ασφαλές, αγχώδες, αποφευκτικό και αποδιοργανωμένο – προσδιορίζουν την ποιότητα της σχέσης και την ικανότητα διαχείρισης της συναισθηματικής εγγύτητας και απόστασης (Cassidy & Shaver, 2016).
- Εκδηλώσεις στην Ανατροφή και την Παιδική Ανάπτυξη
Οι διακυμάνσεις στην ανοχή στην προσκόλληση μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και την ποιότητα της γονεϊκής φροντίδας. Έχει διαπιστωθεί ότι οι γονείς που διαθέτουν υψηλό βαθμό συναισθηματικής ρύθμισης ανταποκρίνονται με περισσότερη συνέπειες στις ανάγκες του παιδιού, ενισχύοντας τον ασφαλή δεσμό (Fonagy et al., 2002).
- Εφαρμογές στο Οικογενειακό Δίκαιο
Σε νομικές διαδικασίες σχετικές με την ανατροφή του παιδιού, οι επιστήμονες ψυχικής υγείας συχνά λαμβάνουν υπόψη τη συναισθηματική ποιότητα της σχέσης και την ικανότητα κάθε γονέα να στηρίξει το παιδί σε συνθήκες αποχωρισμού ή συναισθηματικής Γονικής Αποξένωσης ή Παρακώλυσης της επαφής γονέα και τέκνου (Kelly & Johnston, 2001).
- Συμπεράσματα
Η ανοχή στην προσκόλληση συνιστά ένα ερμηνευτικό εργαλείο μεγάλης αξίας για την κατανόηση των σχέσεων φροντίδας και των επιπτώσεών τους στην αναπτυξιακή πορεία του παιδιού. Παρότι δεν αποτελεί διαγνωστική κατηγορία, η έννοια αυτή μπορεί να καθοδηγήσει παρεμβάσεις στην οικογενειακή θεραπεία και να υποστηρίξει τη λήψη αποφάσεων στο πλαίσιο της οικογενειακής δικαιοσύνης.
Βιβλιογραφία
Ainsworth, M. D. S. (1978). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
Austin, W. G. (2018). Attachment and the best interests of the child in custody evaluations: Considerations and recommendations. Journal of Child Custody, 15(1), 1–25. https://doi.org/10.1080/15379418.2018.1428419
Bowlby, J. (1982). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment (2nd ed.). New York: Basic Books. (Original work published 1969)
Cassidy, J., & Shaver, P. R. (Eds.). (2016). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications (3rd ed.). New York: Guilford Press.
Fonagy, P., Gergely, G., Jurist, E. L., & Target, M. (2002). Affect regulation, mentalization, and the development of the self. New York: Other Press.
Kelly, J. B., & Johnston, J. R. (2001). The alienated child: A reformulation of parental alienation syndrome. Family Court Review, 39(3), 249–266. https://doi.org/10.1111/j.174-1617.2001.tb00609.x
Siegel, D. J., & Hartzell, M. (2013). Parenting from the inside out: How a deeper self-understanding can help you raise children who thrive (2nd ed.). New York: TarcherPerigee.