07/06/2024
Πολύ σημαντική η πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου (ΕΔΔΑ) στην υπόθεση Ζουμπουλίδης κατά Ελλάδος (αρ. 3). Σύμφωνα με την απόφαση δεν μπορούν τα ελληνικά δικαστήρια να μη δίνουν τη δυνατότητα στους διαδίκους που έχουν υποστεί ζημία από πρόδηλα σφάλματα των δικαστών να διεκδικήσουν αποζημιώσεις μέσω αγωγών για αποκατάσταση της ζημίας τους.
Αυτό βεβαίως δεν χρειαζόταν να το αναφέρει σε καταδικαστική απόφαση το Στρασβούργο αφού το ελληνικό Σύνταγμα και το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του ΑΚ χορηγούν το δικαίωμα στους πολίτες να διεκδικούν αποζημιώσεις για ζημιές που έχουν υποστεί από παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί.
Δυστυχώς, η νομολογία των εγχώριων δικαστηρίων προβαίνει σε μια διαφορετική αντιμετώπιση των ζημιών που προξενούνται από τους δικαστές, που είναι και αυτοί, κρατικά όργανα.
Η διαφοροποίηση είναι διττή.
Ο διάδικος που έχει υποστεί ζημία μπορεί να προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο των Κακοδικιών ζητώντας αποζημίωση από τους ίδιους του δικαστές προσωπικά σε περίπτωση που εκτιμά ότι εκ βαρείας αμελείας ή εκ δόλου τον έβλαψαν μέσω της δικαστικής απόφασης. Η νομολογία του δικαστηρίου αυτού περιέχει από την έναρξη λειτουργίας του (1966) μόνον μία καταδικαστική απόφαση (την πρώτη εκδοθείσα) και όλες οι υπόλοιπες είναι απορριπτικές. Δηλαδή για 58 χρόνια συνεχώς δεν έχει εκδοθεί καμία απολύτως καταδικαστική απόφαση κατά δικαστή!
Πλέον της αγωγής Κακοδικίας ο διάδικος μπορεί να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης με το άρθρο 105 ΕισΝΑΚ κατά του δημοσίου για την ζημία που υπέστη από πρόδηλο σφάλμα των δικαστών.
Δυστυχώς και ενώ δίνεται μια δυνατότητα στον παραπονούμενο διάδικο να διεκδικήσει αποζημίωση, ήρθε η Ολομέλεια του ΣτΕ και του στέρησε αυτή τη δυνατότητα πρόσβασης στο δικαστήριο, αλλάζοντας τη μέχρι τότε θετική νομολογία και υιοθετώντας πλειοψηφικά την άποψη ότι για τέτοια αγωγή απαιτείται ειδική νομοθεσία που να καθορίσει τη διαδικασία και τους όρους της αποζημίωσης και την έκταση της ζημίας που πρέπει να αποζημιωθεί. Αφού δεν υφίσταται τέτοια νομοθεσία, κρίθηκε ότι οι ασκηθείσες αγωγές είναι απαράδεκτες και θα μπορούν να ασκηθούν μόνον με θέσπιση ειδικής νομοθεσίας, που βεβαίως το κράτος δεν θεσπίζει!
Το ΕΔΔΑ με την παραπάνω απόφασή του βάζει «φρένο» στην παράλογη αυτή απαγόρευση πρόσβασης σε δικαστήριο και καταδικάζει αυτή τη νομολογιακή πρακτική.
Έτσι, μετά τη δεσμευτική για την Ελλάδα απόφαση του Στρασβούργου ο διάδικος που έχει υποστεί αποδεδειγμένη ζημία από πρόδηλα σφάλματα δικαστικών αποφάσεων μπορεί να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης κατά του δημοσίου.
Η προστατευτική ομπρέλα του Στρασβούργου δημιουργεί έτσι νέες προϋποθέσεις για αποκατάσταση των αδικιών διαδίκων, που έχουν υποστεί ζημιές από πρόδηλα δικαστικά σφάλματα.
Είναι πιά καιρός να αποκατασταθούν οι αδικίες. Αυτό δε, δεν αποτελεί δικαίωμα ή επιλογή του κράτους και των δικαστηρίων. Είναι υποχρέωσή τους.
(*) Ο Βασίλης Χειρδάρης είναι Ποινικολόγος